Czym są meszki?
Meszkowate to rodzina małych owadów. Przedstawiciele meszkowatych popularnie nazywane są meszkami. Znanych jest 1750 gatunków meszek spośród których około 50 występuje na terenie Polski. W Europie występuje około 300 gatunków meszek.
Występowanie meszek
W Polsce występuje 18 gatunków krwiopijnych meszek spośród których 7 gatunków atakuje ludzi. Na terenie Polski meszki najpowszechniejsze są w Lubuskim, na Lubelszczyźnie, Mazurach i południowej Suwalszczyźnie.
Morfologia meszek – jak wygląda meszka
Meszki mają od 2 do 5 milimetrów długości. Meszki są ciemno ubarwione. Stąd pochodzi ich angielska nazwa czyli black fly. Ich budowa ciała jest krępa, nogi szerokie i krótkie. W pozycji spoczynkowej skrzydła meszek są daszkowato ułożone. Na skrzydłach meszek znajdują się wypukłe żyłki. Głowa wyraźnie wyodrębniona. Na głowie meszek znajdują się składające się z od 9 do 11 członów czułki. Głaszczki szczękowe meszek składają się z czterech członów. Aparat gębowy meszek podobnie jak w przypadku aparatu gębowego komarów i bąków wyposażony jest w służące do nacinania skóry piłkowane nożyczki powodujące obfite krwawienia. Meszki odżywiają się wyciekającą z tych nacięć krwią. Tułów meszek ma wypukły kształt.
Znaczenie meszek w przyrodzie
Meszki pełnią ważną rolę w przyrodzie. Meszkowate przywracają detrytus do łańcucha pokarmowego. Detrytus to martwa, drobno-szczątkowa materia organiczna występująca na powierzchni gleby, dnie zbiorników wodnych lub unoszące się na wodzie.
Rozwój meszek
Przeciętna samica meszek składa od 200 do 500 jaj przyklejanych do roślin znajdujących się w wodzie lub w jej pobliżu oraz do kamieni znajdujących się w płytkiej wodzie płynącej. Jaja meszek mają charakterystyczny, trójkątny kształt. Wylęgające się z nich larwy składają się z głowy, tułowia i odwłoka. Tułów jest 3 członowy i posiada silnie rozwinięty przydatek ruchowy. Odwłok meszek składa się z 8 członów i wyposażony jest w aparat czepny, który składa się z wielu haczyków. Larwy meszek po wylegnięciu się wpadają do wody. Umożliwia to im przemieszczanie się z prądem na duże odległości. Istnieje od 6 do 7 stadiów larwalnych meszek. Długość rozwoju meszek uzależniona jest od temperatury. W klimacie umiarkowanym rozwój tych owadów trwa od 5 do 6 tygodni latem i od 5 do 6 miesięcy zimą. Głównym pożywieniem larw meszek jest plankton. Larwy meszek oddychają przy pomocy całej powierzchni ciała. Poczwarki meszek oddychają za pomocą nici oddechowych. Samce postaci dorosłych meszek żywią się nektarem, a samice krwią. Meszki występują masowo od kwietnia do lipca. Liczebność meszek w danym roku uzależniona jest od wilgotności i temperatury. Często pojawiają się one w ogromnych ilościach. Za równo larwy jak i poczwarki meszek cechują się wysoką wrażliwością na zmiany w składzie chemicznym wody. Szczególnie dużo meszek występuje w wodzie cechującej się wysoką zawartością azotanów i fosforanów.
Zagrożenia – Meszki kiedy atakują
Samice meszek z jednej strony są pasożytami, a z drugiej same przenoszą pasożyty krwi i skóry pomiędzy różnymi gatunkami ciepłokrwistych zwierząt. Meszki są przyczyną poważnych strat wśród zwierząt dziko żyjących i hodowlanych. Meszki przenoszą nicienie z rodzaju filaria powodujące filariozy, oraz nicienie z rodzaju onchocerca powodujące ślepotę rzeczną. Meszki żyjące w Stanach zjednoczonych powodują zgony mułów i koni poprzez uduszenie wywołane zblokowaniem przewodów nosowych lub przez wysysanie dużych ilości krwi. Na szczęście meszki żyjące na terenie Polski nie przenoszą żadnych chorób. Meszki to owady cechujące się wyjątkową dokuczliwością i natrętnością. Wciskają się do ust, nos, uszu i oczu. W miejscach w których występują w dużych ilościach meszki są na tyle uciążliwe, że skutecznie zniechęcają wszystkich do tego, aby w nich przebywać. Ślina meszek cechuje się wysoką toksycznością. Podobnie jak w przypadku innych żywiących się krwią owadów w ślinie meszek znajdują się substancje antyagregacyjne. Uważa się, że enzymy te współdziałają w regulacji krwi, neurotransmisji i regulacji poziomu glukozy. Ukąszenia meszek powodują powstawanie rumienia. Rumień ten powstaje na skutek rozszerzania naczyń włosowatych przez składniki śliny meszek. To jak silne jest rozszerzanie naczyń włosowatych przez meszki uzależnione jest od gatunku meszek. Jeśli zostaniemy ukąszeni przez pojedynczą meszkę to nasza sytuacja się pogarsza Jest tak ponieważ podczas pobierania krwi meszki przyciągają feromony, które przyciągają inne meszki. Ukąszenia meszek powodują cały zespół zmian chorobowych, które nazywamy chorobą meszkową.
Objawy choroby meszkowej to zmiany skórne i reakcje ogólnoustrojowe. Ukąszenia meszek powodują powstawanie zmian skórnych w postaci nieregularnych, bolesnych i swędzących czerwonych plamek. Zmiany te są dużo bardziej bolesne od ukąszeń komarów. Po kilku godzinach na skórze tworzą się grudki i wypełnione krwią pęcherzyki. Rany na skórze wywoływane przez rozdrapywanie tych pęcherzyków goją się długo.
Zmianom skórnym towarzyszą liczne reakcje ogólnoustrojowe takie jak:
- Złe samopoczucie,
- Nudności
- Pobudzenie nerwowe
- Osłabienie
- Podwyższona temperatura ciała
- Dolegliwości ze strony serca
Jak ochronić się przed meszkami?
Aby ochronić się przed meszkami przede wszystkim nie należy przebywać w miejscach ich wylęgu. Jeśli z jakiegoś powodu musimy przebywać w miejscu w którym są meszki powinniśmy okrywać ciało aby meszki nie miały dostępu do naszej skóry i używać odstraszających owady środków chemicznych. Meszki pozostawiają otwarte ranki, które umożliwiają zarazom wnikanie do krwiobiegu. Aby zapobiec wniknięciu przez nie zarazków należy je regularnie przemywać.
Larwy meszek zwalczane są za pomocą preparatów biologicznych. Jeśli meszki występują w pobliżu naszego domu powinniśmy pozakładać moskitiery w oknach i drzwiach.